تنظیم و نوشتن قرارداد برای هر فردی که به صورت حرفه‌ای و در مقیاسی بزرگ یا کوچک فعالیت می‌کند، بسیار حیاتی است. تفاوتی هم نمی‌کند که این قرارداد برای یک مغازه‌دار باشد یا برای صاحب یک شرکت تجاری بزرگ. قرارداد به عنوان یک سند مکتوب، شرایط و توافقاتی را که بین دو طرف صورت گرفته است، تعیین می‌کند و به هر طرف کمک می‌کند تا از حقوق خود بهتر دفاع کند. همچنین، یک قرارداد خوب و استاندارد به صورت واضح، شرایط قرارداد را برای طرفین مشخص می‌کند و می‌تواند احتمال بروز اختلافات را کاهش دهد. در نتیجه، تنظیم یک قرارداد استاندارد از نظر حقوقی بسیار مهم و ضروری است و باید با دقت و توجه به تمامی جنبه‌های آن صورت گیرد.
نوشتن یک قرارداد استاندارد و خوب، به دانش و تجربه در زمینه حقوق و قوانین نیاز دارد؛ پس با ما همراه باشید تا جزییات این موضوع را در این مقاله بررسی کنیم.
چه افرادی نیاز به نوشتن قرارداد دارند؟
افراد مختلف برای اینکه بتوانند مدرک مستند و قوی برای تعیین حقوق و تعهدات خود هنگام انجام یک معامله داشته باشند، نیاز به تنظیم قرارداد استاندارد دارند. هرچند نوشتن قرارداد یک دایره‌ی بزرگ از قراردادهای مختلف مثل خرید و فروش تا قرادادهای اجاره و غیره را دربرمی‌گیرد، اما غالباً افراد زیر نیاز به تنظیم و نوشتن قرارداد دارند:
شرکت‌ها و سازمان‌ها:
هر شرکت و سازمان برای فعالیت بهتر و موثرتر خود، نیاز به تنظیم قراردادهای مختلفی دارد؛ از جمله قراردادهای با پیمانکاران، تامین‌کنندگان و مشتریان.
استارتاپ‌ها:
استارتاپ‌ها نیاز به تنظیم قراردادهای مختلف دارند؛ مانند قراردادهای با سرمایه‌گذاران، همکاران و مشتریان.
مشاغل آنلاین و فعالین حوزه تجارت الکترونیک:
در دنیای دیجیتال، کسب و کارهای آنلاین نیز برای انجام فعالیت‌های خود نیاز به تنظیم قراردادهای مختلف دارند؛ از جمله قراردادهای با تأمین‌کنندگان و مشتریان.
افراد صاحب شغل یا حرفه خاص:
فردی که به صورت حرفه‌ای در زمینه خدمات‌دهی، فروش و یا تولید کالا فعالیت می‌کند، برای خرید و فروش محصول یا خدمات خود، نیاز به نوشتن قرارداد تخصصی و حرفه‌ای دارد.
به طور کلی، هر فرد یا صاحب کسب و کاری که قصد دارد در فعالیت‌های خود با دیگران قرارداد ببندد و یا تعامل داشته باشد، نیاز به تنظیم قرارداد دارد. به همین منظور، ضروری است تا نکات مهم در نوشتن و تنظیم قرارداد را بداند تا از بروز اختلافات و مشکلات آینده جلوگیری کند.
نکات ضروری برای نوشتن و تنظیم یک قرارداد استاندارد:
با توجه به این که قرارداد استاندارد به عنوان یک مدرک مستند به شمار می‌آید، بهتر است قبل از امضای آن، به دقت تمام شرایط و موارد آن را بررسی کنید. همچنین، بهتر است قبل از نوشتن قرارداد، به مشاوره با یک وکیل یا کارشناس حقوقی متخصص در این زمینه مراجعه کنید تا قراردادی را تهیه کنید که بهترین حقوق و مزایای ممکن را برای شما به ارمغان بیاورد. با این حال، برخی از مواردی که باید در نوشتن یک قرارداد استاندارد در نظر گرفته شوند عبارتند از:
موضوع قرارداد:
قبل از هر چیزی، باید موضوع قرارداد (یا مورد معامله) که طرفین در رابطه با آن اقدام به نوشتن قرارداد می‌کنند، مشخص شود. درواقع موضوع قرارداد همان چیزی است که طرفین معامله در رابطه با آن، تعهداتی را قبول می‌کنند و در ازای انجام آن هزینه‌ی قرارداد پرداخت می‌شود.
تعریف شرایط:
قرارداد شما باید شرایط دقیق و واضحی را برای انجام موضوع قرارداد تعریف کند. این شرایط شامل شرایط پرداخت، شرایط تحویل یا انجام موضوع، شرایط گارانتی و سایر شرایط ضروری دیگر است؛ که درواقع ایفای تعهدات طرفین را به آن شرایط وابسته می‌کند. این نکته را مدنظر داشته باشید که بهتر است در قرارداد، به صورت مجزا برای هریک از شرایط، بند مشخصی نوشته شود.
تعیین مدت زمان:
برای اینکه شرایط قرارداد شما شفاف باشند، باید مدت زمان مشخصی را که قرارداد در آن اعتبار دارد، تعیین کنید. این مدت زمان، همان مدتی خواهد بود که موضوع قرارداد باید توسط شخص متعهد انجام گیرد. ذکر تاریخ دقیق و نوشتن تاریخ به حروف، از نکات حساسی هستند که بهتر است در نوشتن قرارداد مدنظر قرار گیرد.
رعایت قوانین و مقررات:
قرارداد شما باید با تمامی قوانین و مقررات مربوط به حوزه مورد نظرتان (مثلاً قانون تجارت الکترونیک) سازگار باشد. این امر باعث می‌شود قرارداد شما در صورت بروز اختلاف قابل استناد باشد.
شرایط خاتمه:
شرایط خاتمه قرارداد باید شامل مواردی مانند شرایط لغو، شرایط تعلیق و شرایط تمدید باشد. در رابطه با فسخ یا لغو، می‌تواند خیارات قانونی را در بر گیرد؛ در رابطه با تعلیق قرارداد، می‌توان به شرایط فورس ماژور استناد کرد؛ و در رابطه با تمدید نیز می‌توان در بند مربوط به مدت قرارداد تصمیم‌گیری نمود و بعداً متمم دیگری را پیوست قرارداد اولیه کرد.
تعیین مسئولیت ها:
در قرارداد خود، باید مشخص کنید که هر طرف چه نوع مسئولیت هایی را در قبال تعهدات خود دارد. این مسئولیت‌ها تا حد زیادی به شرایط قرارداد و تعهدات طرفین بستگی دارند؛ مثل جایی که تهیه متریال در قرارداد مشارکت در ساخت، در زمره‌ی مسئولیت‌های پیمانکار قرار می‌گیرد.
تعیین تعهدات طرفین:
هر طرف باید تعهدات خود را در قرارداد بررسی کند و مطمئن شود که شرایط قابل قبولی برایشان است. البته این نکته را مدنظر داشته باشید که به دلیل هم‌پوشانی این بند با مورد مربوط به مسئولیت‌های طرفین، این امکان وجود دارد که در بسیاری از قراردادها، این دو بند اقدام شده و در یک بند در قالب تعهدات طرفین ذکر گردد. این امکان نیز وجود دارد که برای شفافیت بیشتر، تعهدات هر طرف را به صورت مجزا در زمان نوشتن قرارداد مدنظر قرار داد.
رعایت حریم خصوصی:
اگر اطلاعات حساسی در قرارداد شما وجود دارد، باید تضمین شود که محرمانگی این اطلاعات در بند مربوط به حفظ حریم خصوصی ذکر شده و فقط طرفین قرارداد به آن دسترسی دارند؛ که البته، در قبال حفظ این محرمانگی مسئول شناخته می‌شوند.
تعیین تعرفه ها:
در قرارداد خود، باید تعرفه ها و قیمت‌ها را برای هر خدمت و محصولی که قرارداد در مورد آن صحبت می کند، تعیین کنید. به این منظور بهتر است شرایط و نحوه پرداخت نیز پس از نوشتن مبلغ قرارداد، در متن قرارداد ذکر شود تا بعداً محل اختلاف نباشد. برای مثال اگر قرار است در قالب چک هزینه‌ی قرارداد پرداخت شود، جزییات چک‌ها و زمان پرداخت حتماً ذکر گردد.
تعیین شرایط توافق نامه:
در قرارداد، شما باید شرایطی را تعریف کنید که اگر طرفین در آینده توافق نامه ای را امضا کنند، به چه شرایطی ملتزم می شوند. به دیگر معنا، در قراردادی که امضاء می‌شود، باید امکان پیوست متمم‌های بعدی نیز پیش‌بینی شود و در رابطه با آن‌ها تصمیم‌گیری شود (غالباً توافقات بعدی در حکم قرارداد اولیه تلقی می‌شوند).
تعیین روش حل اختلافات:
یکی از نکات بسیار ضروری در زمان نوشتن قرارداد، به تعیین مرجع حل اختلاف مربوط می‌شود؛ یعنی در صورتی که در آینده اختلافی بین طرفین رخ دهد، باید تعیین شود که این اختلاف به چه روشی حل می‌گردد (مثلاً از طریق داوری).
در نهایت، مهمترین مورد در نوشتن یک قرارداد خوب و استاندارد، تجربه و دانش در زمینه حقوق و قوانین است. در صورتی که از تخصصی در این زمینه برخوردار نیستید، بهترین راه حل، مشاوره با یک وکیل یا کارشناس حقوقی است که در زمینه قرارداد موردنیاز شما تخصص کافی دارد و می‌تواند جزییات توافق شما را مشخص کند. سامانه جامع وکیل‌باشی، می‌تواند در این زمینه کمک بسیاری به شما بکند.